Przydatne materiały - Pomoc psychologiczno-pedagogiczna

Artykuł

ROZWÓJ MOWY

Mowa – właściwa tylko ludziom – pozwala nam w pełni funkcjonować w społeczeństwie. Na co dzień zwykle nie dostrzegamy jej wartości. Tego, że jest najbardziej podstawową, najważniejszą formą komunikacji z otoczeniem, że umożliwia nam nie tylko kontakt z ludźmi, ale także wyrażanie własnych myśli, uczuć, przeżyć, pragnień. Zazwyczaj nie doceniamy też tego, że rozumiemy, co mówią do nas inni oraz co mówimy my sami.
Mowa nie jest jednak umiejętnością wrodzoną. Jest nabywana w dzieciństwie, uzależniona od wielu czynników, w tym także od tego, czy i jak mówią do nas najbliżsi.
Jej rozwój rozpoczyna się już na długo przed narodzinami. Pierwsze ruchy ust, przygotowujące buzię do mówienia, można zaobserwować u dziecka już w 3 miesiącu ciąży.
W wieku 6 lat dziecko powinno już mówić całkowicie poprawnie. Ten czas do 5-6 roku życia to najlepszy i najefektywniejszy okres dla korygowania powstałych wad czy wyrównywania braków. Dopóki mowa się kształtuje, można ją modyfikować, regulować, usprawniać, wpływać na jej rozwój. Po tym okresie, w wieku szkolnym i późniejszym, dziecko ma już utrwalone to, co osiągnęło dotychczas - niestety utrwalone są już także wady. Poddawanie terapii zaburzeń komunikacji w późniejszym wieku nie jest więc już kształtowaniem mowy, a jedynie jej poprawianiem. Przebiega więc wolniej i wymaga intensywniejszych działań zarówno ze strony terapeutów, rodziców, jak i samego dziecka.
Dlatego tak ważne jest, by jak najszybciej reagować na wszelkie niepokojące objawy związane z mową dziecka. Jej prawidłowy rozwój jest podstawą prawidłowego rozwoju małego człowieka, jego osobowości, procesów myślenia, tego, jak będzie radziło sobie w szkole i jak będzie funkcjonować w wymiarze społeczno-emocjonalnym.

Już noworodek komunikuje się z otoczeniem i choć czyni to w sposób bezsłowny, to potrafi bardzo wiele przekazać za pomocą krzyku lub płaczu. Są one jedyną formą komunikacji noworodka do ok. 6-8 tygodnia życia. Różniące się wysokością, natężeniem, barwą, mogą wyrażać głód, ból, zmęczenie, potrzebę bliskości. Wyczulona mama często potrafi rozpoznać, czy płacz jej dziecka oznacza, że jest głodne, czy, że coś je boli, czy po prostu potrzebuje uwagi.
Głużenie, które pojawia się ok. 2 miesiąca życia, jest procesem nieuświadomionym, nie podlega kontroli słuchowej, toteż głużą także dzieci niesłyszące. Głużenie to ciągi spółgłosek, samogłosek, czasem sylab, które są ćwiczeniem mięśni oddechowych, głosowych i mięśni buzi odpowiedzialnych za tworzenie słów.
Gaworzenie jest już procesem świadomym i podlegającym kontroli słuchowej. Zaczyna się ok. 7-8 miesiąca życia i stanowi pierwszy poważniejszy sprawdzian słuchu dziecka. Dzieci niesłyszące nie gaworzą. Na tym właśnie etapie dziecko zaczyna powtarzać dźwięki słyszane w otoczeniu. Dziecko nabiera też przekonania, że dźwięk, który wydaje, coś oznacza i czemuś służy, toteż często wykorzystuje gaworzenie w celu zwrócenia na siebie uwagi. Coraz częściej rozumie ono także proste wypowiedzi, choć nadal podstawą tego rozumienia jest intonacja, akcent, melodia głosu, kontekst sytuacyjny (E. Słodownik-Rycaj). Pod koniec pierwszego roku dziecko może powtarzać już nie tylko pojedyncze sylaby czy ich kombinacje, ale nawet całe wyrazy. Z chwilą, gdy wyrazom tym dziecko zaczyna przypisywać określone znaczenie, gaworzenie przechodzi w etap wyrazu.
Etap wyrazu rozpoczyna słowną komunikację dziecka z otoczeniem i trwa mniej więcej do końca drugiego roku życia. Na tym etapie następuje szybki przyrost słownictwa, którym posługuje się dziecko, od ok. 3 słów pod koniec 1 roku życia do ok. 300 pod koniec 2 roku życia. Na tym etapie ubóstwo słownika sprawia, że to samo określenie miewa często różne znaczenia w zależności od sytuacji. Rozwój mowy zaś polega tu głównie na stopniowym zawężaniu, konkretyzowaniu znaczeń, a także na rozbudowie słownictwa i doskonaleniu gramatyki (por. E. Słodownik-Rycaj).
Etap zdania rozpoczyna się wtedy, gdy dziecko zaczyna używać zasad gramatyki, co następuje zwykle po 2 urodzinach dziecka. Na tym etapie dziecko zwykle jest już świadome prawidłowego brzmienia głosek, mimo że nie jest w stanie artykułować ich całkowicie poprawnie. Pierwsze zdania są najczęściej 2-wyrazowymi zlepkami wyrazów. Komunikaty we wczesnej fazie tworzenia zdań składają się właśnie z prostych słów, np. „mama tam” albo „lala da!” (daj lalę). Dziecko stopniowo przyswaja sobie odpowiednią kolejność rzeczowników, czasowników, pomijając jednak zaimki, spójniki i inne części mowy. W tym okresie następuje też stopniowy i stały wzrost przeciętnej długości wypowiedzi (J. Aitchison). Jako pierwsze pojawiają się zdania dotyczące przestrzeni życiowej dziecka, odpowiadające poziomowi dziecka. Dominują tu rzeczowniki, czasowniki, potem także przymiotniki.
Pierwsze zdania złożone pojawiają się w 3 roku życia. Najpierw złożone współrzędnie, potem także podrzędnie. Najbardziej charakterystyczne są zdania przyczynowe (bo...) i warunkowe (jak... to...) (Przetacznik-Gierowska, 1994). Mowa dziecka w 3 roku życia staje się coraz bardziej zrozumiała dla otoczenia. Przyjmuje się, że jeszcze przed ukończeniem trzeciego roku życia dziecko jest zdolne do aktywnego uczestnictwa w rozmowie z udziałem dwóch lub więcej osób (Shugar, 1995). Z końcem 3 roku życia dziecko z odbiorcy staje się nadawcą aktywnie uczestniczącym w dialogu.

Etap swoistej mowy dziecięcej charakteryzuje wiek przedszkolny aż do wieku szkolnego, tj. od 3 do ok. 6-7 roku życia. To czas doskonalenia języka, czas przyrostu słownictwa i utrwalania się reguł gramatycznych. Mowę trzylatka charakteryzuje niezbyt jeszcze bogaty słownik, obfitość słów wymyślonych przez dziecko, nie utrwalone reguły gramatyczne. Wypowiedzi trzylatków mają charakter raczej sytuacyjny i odnoszą się do najbliższego, znanego dziecku kręgu osób, przedmiotów, zjawisk. Wymowa sześciolatków powinna być już całkowicie zgodna z normą językową. Wypowiedzi powinny być już niezależne od sytuacji, kontekstowe, a więc rozbudowane, sensowne i zrozumiałe.
Po 6-7 roku życia dobiega końca tzw. okres krytyczny dla rozwoju mowy, co oznacza, że teraz mowa może być co najwyżej korygowana, ale już nie kształtowana. Proces rozwoju mowy ulega spowolnieniu, w końcu wygasa, a wszelkie konsekwencje zakłóceń czy zaniedbań we wcześniejszym okresie życia będzie teraz o wiele trudniej wykorzenić. Przez całe życie człowiek dodaje nowe wyrazy do swojego słownictwa, ale jest mało prawdopodobne, by był w stanie zmienić przyswojone wcześniej zasady gramatyki. (J. Aitchison)
Jeśli któryś etap nie wystąpił lub wystąpił w formie niepokojąco innej niż opisane powyżej, a także, jeśli rozwój mowy uległ z wiadomych bądź niewiadomych przyczyn zahamowaniu lub znacznie (tj. powyżej pół roku) opóźnia się w czasie, oznacza to, że należy koniecznie udać się z dzieckiem do logopedy.

_______________

________________

Przemoc rówieśnicza to często poważny problem występujący wśród dzieci i młodzieży.

ZADZWOŃ!

Jak działa Telefon 116 111?

Anonimowość: Dzwoniąc, nie musisz podawać swoich danych.

Bezpłatność: Połączenie z infolinią jest bezpłatne.

Całodobowa dostępność: Telefon jest czynny przez całą dobę, 7 dni w tygodniu.

Wsparcie: Dzieci i młodzież mogą porozmawiać o różnych problemach, takich jak przyjaźń, miłość, dojrzewanie, konflikty z rodziną czy szkołą, a także emocje, dyskryminacja, przemoc lub świadkowie przemocy.

Czym jest przemoc?

Przemocą nazywamy działanie o charakterze intencjonalnym bądź zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, które, wykorzystując przewagę sił, narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując jej cierpienia i szkody.

Aby zaistniała przemoc muszą zostać spełnione cztery warunki:

1.mamy do czynienia z działaniem intencjonalnym lub zaniechaniem działania (osoba stosująca przemoc uważa, że wie co jest dobre dla drugiej osoby lub daje sobie prawo do decydowania w jej imieniu, jest przy tym przekonana, że druga osoba powinna mu się podporządkować i zaspokoić jego życzenia),

2.jedna osoba ma zdecydowaną przewagę nad drugą (jest silniejsza fizycznie, psychicznie, materialnie, zawodowo, społecznie) i wykorzystuje tę przewagę oddziałując na osobę słabszą, po to, by zmusić ją do podporządkowania się,

3,działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej, osoba stosująca przemoc daje sobie prawo, by drugą uderzyć, obrazić, skrytykować, zabrać coś, nie dać, nie licząc się z jej prawami, potrzebami, życzeniami, protestami, uczuciami,

4.osoba, wobec której jest stosowana przemoc, doznaje cierpień i szkód fizycznych oraz psychicznych

Osoba stosująca przemoc jest nazywana sprawcą, a osoba jej doznająca - ofiarą.

W rzeczywistości odpowiedzialnym za przemoc jest tylko ten, kto ma przewagę i za pomocą siły stara się zmusić drugą osobę do określonego zachowania. I tylko on jest odpowiedzialny za swoje zachowanie. Niezależnie od tego co robiła i jak reagowała ofiara

Sprawca działa z intencją wobec ofiary, która jest od niego słabsza, narusza jej prawa i dobra osobiste, powodując cierpienia i szkody. Sprawcy przemocy mają najczęściej - we własnych deklaracjach - dobre intencje. Są przekonani, że nie mieli wyjścia i byli zmuszeni użyć przemocy. Często oskarżają ofiarę o odpowiedzialność za przemoc, którą stosują. Z kolei ofiara wierzy sprawcy i myśli, że tak właśnie jest.

Formy przemocy

Wyróżniamy kilka form przemocy:

przemoc fizyczną – polegającą na różnym typie agresywnych zachowań o różnym stopniu nasilenia, np. wymierzaniu policzków, biciu, kopaniu itp.,
przemoc seksualną - zmuszanie do określonych zachowań i kontaktów seksualnych, np. gwałt, zmuszanie do oglądania filmów, zdjęć pornograficznych itp.,
przemoc psychiczną – słowne lub niewerbalne groźby użycia przemocy wobec osoby lub tego, co do niej należy, ten rodzaj przemocy przejawia się m.in. w zastraszaniu, poniżaniu, ubliżaniu, szantażowaniu itp.,
przemoc ekonomiczną/materialną – odmawianie lub ograniczanie dostępu do wspólnych środków finansowych lub odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwiania bądź ograniczanie podjęcia pracy zarobkowej ale również niszczenie przedmiotów itp.,
zaniedbanie – nazywane też ukrytą formą przemocy, polega ono na niezaspokajaniu podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych dzieci, może ono się zacząć już w okresie życia płodowego, kiedy matka prowadzi niehigieniczny tryb życia, skrajnym przypadkiem zaniedbania jest porzucenie dziecka z narażeniem go na utratę zdrowia, a nawet życia.

- przemoc.jpg

ŚWIATOWY DZIEŃ ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM

Porozmawiajmy o emocjach — bo każde życie jest ważne

10 września obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom.
To ważna data, która przypomina nam, że życie każdego człowieka ma ogromną wartość. Ten dzień został ustanowiony po to, by mówić głośno o tym, co często pozostaje w ciszy: o smutku, samotności i myślach, które mogą prowadzić do kryzysu.
Celem tego dnia jest zwiększenie świadomości, zachęcenie do rozmowy i pokazanie, że pomoc jest dostępna — i że warto po nią sięgnąć.
W naszej szkole dbamy nie tylko o naukę, ale też o to, jak się czujecie. Czasem każdy z nas ma trudniejsze dni — może być smutno, samotnie, albo trudno znaleźć słowa, żeby powiedzieć, co się dzieje w środku. I to jest w porządku. Emocje są częścią życia.
Ale czasem ten smutek może być bardzo głęboki. Tak głęboki, że dziecko może poczuć, że nie ma wyjścia.
To się nazywa kryzys emocjonalny. I choć trudno o tym mówić, musimy — bo im więcej wiemy, tym lepiej możemy sobie nawzajem pomagać.
Co warto wiedzieć?
 Samobójstwo to bardzo poważna sprawa. Dzieje się wtedy, gdy ktoś przestaje widzieć sens życia. Ale to nie znaczy, że nie ma nadziei — wręcz przeciwnie.
 Dzieci też mogą mieć trudne myśli. To nie jest ich wina. Czasem to przez stres, samotność, trudne sytuacje w domu lub szkole.
 Rozmowa może uratować życie. Jeśli czujesz się źle — powiedz komuś. Nauczycielowi, rodzicowi, szkolnemu psychologowi, przyjacielowi. Nie musisz być sam.

Co możesz zrobić?
 Zauważ innych. Jeśli kolega lub koleżanka jest smutna, wycofana, mówi dziwne rzeczy — zapytaj, czy wszystko w porządku. Czasem jedno „jak się czujesz?” robi ogromną różnicę.
 Nie oceniaj. Każdy ma prawo czuć się źle. Zamiast mówić „nie przesadzaj”, spróbuj powiedzieć „jestem tu dla ciebie”.
 Szukaj pomocy. W naszej szkole są osoby, które chcą i potrafią pomóc. Nie jesteś sam.
Pamiętaj
Twoje życie ma ogromną wartość. Jesteś ważny. Jesteś potrzebny. Jesteś kochany. I zawsze jest ktoś, kto chce ci pomóc — wystarczy się odezwać.
Gdzie szukać pomocy?
Dla dzieci i młodzieży:
 116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (czynny całą dobę, 7 dni w tygodniu)
 800 12 12 12 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (czynny całą dobę, 7 dni w tygodniu)
 Dla dorosłych:
 116 123 – Kryzysowy Telefon Zaufania dla Dorosłych (czynny codziennie, 14:00–22:00)
 800 70 22 22 – Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym (czynny całą dobę, 7 dni w tygodniu)
W nagłych przypadkach:
 112 – Numer alarmowy (w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia)

___________________________________________

CZYM JEST AUTYZM

Autyzm to złożone zaburzenie neurorozwojowe, wpływające na sposób, w jaki osoba postrzega świat i wchodzi w interakcje z innymi. Wiąże się z niewłaściwym przetwarzaniem informacji płynących przez zmysły do centralnego układu nerwowego. Nie ma jednego typu autyzmu – stąd termin „spektrum autyzmu”, który odnosi się do wielu możliwych kombinacji objawów wynikających z tego specyficznego funkcjonowania.

Im wcześniej zdiagnozuje się zaburzenia ze spektrum autyzmu i rozpocznie się dostosowaną do danej osoby terapię, tym większe są szanse na rozwój jej umiejętności społecznych i komunikacyjnych – bo właśnie w tych sferach są najbardziej widoczne objawy autyzmu. Przejawia się on również w odmiennym odbiorze bodźców sensorycznych oraz w powtarzalnych, specyficznych wzorcach zachowań, często odbiegających od społecznie przyjętych norm. Te nietypowe zachowania niestety często spotykają się ze strony otoczenia z niezrozumieniem, wyśmiewaniem, a nawet są impulsem do zastosowania przemocy względem osoby ze spektrum autyzmu ze strony otoczenia, co jest niezrozumiałe dla tych osób, a dla ich bliskich i opiekunów frustrujące.

Objawy spektrum autyzmu mogą mieć różny charakter i nasilenie, dlatego każda osoba ma unikalny zestaw cech, umiejętności, trudności i potrzeb. Na przykład niektóre osoby ze spektrum autyzmu mogą mieć problem z rozumieniem i wyrażaniem emocji czy z zachowywaniem się adekwatnie do sytuacji, ale kontakty z innymi osobami nie są dla nich barierą. Dla niektórych wyzwaniem może być zrozumienie metafor, dwuznaczności czy zbyt rozbudowanej wypowiedzi, znacznie lepiej przyswajają prosty, logiczny komunikat. Niektóre osoby mogą mieć trudności z mówieniem i stosować różne metody komunikacji alternatywnej, bazujące na znakach graficznych czy manualnych. Inne osoby z autyzmem mogą sprawiać wrażenie „bycia w swoim świecie”, dlatego tak istotne jest znalezienie odpowiedniej dla nich formy komunikacji, wyrażania emocji i potrzeb. Dla niektórych osób w spektrum autyzmu kłopotliwe może być wykonywanie codziennych czynności czy nauka, podczas gdy inne mogą mieć wyjątkowe umiejętności w tym obszarze. Także poziom funkcjonowania intelektualnego osób z autyzmem jest bardzo zróżnicowany.

Autyzm może współistnieć z innymi niepełnosprawnościami lub zaburzeniami, takimi jak epilepsja, depresja, lęki, nadpobudliwość psychoruchowa, problemy z przetwarzaniem słuchowym czy zaburzenia snu. Niektóre osoby w spektrum autyzmu mogą stosować różnego rodzaju zachowania kompensacyjne, pomagające im rozładować emocje, na przykład kołysanie się, obracanie się wokół własnej osi, trzepotanie rękami, klepanie ud, pstrykanie palcami czy wydawanie głośnych dźwięków. Nie powinny one dziwić ani przerażać, to ich mechanizm obronny przed nadmiarem bodźców, nieznaną czy niewygodną sytuacją, a nie złe wychowanie. Jeśli osobie autystycznej zdarzy się zachowanie agresywne, to najczęściej znak, że coś powoduje jej niepokój, ale być może nie nauczyła się jeszcze innej formy zakomunikowania danej emocji czy potrzeby. Wsparcie otoczenia i terapia pomagają wypracować osobie ze spektrum autyzmu mechanizmy komunikacji, pozwalające zwiększyć jej samodzielność i komfort. Dla wielu osób w spektrum autyzmu kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa, które wiąże się między innymi ze znajomością miejsca czy planu czynności, które muszą wykonać. Do nowych sytuacji takie osoby muszą się więc dobrze przygotować, zbierając o nich jak najwięcej informacji.

Możesz używać sformułowań „osoba w spektrum autyzmu”, „osoba z autyzmem”, „osoba autystyczna”. Najlepiej jednak, kiedy zapytasz osobę w spektrum autyzmu, które określenie ona preferuje.
Z osobą z autyzmem komunikuj się zawsze bezpośrednio, nie z jej asystentem, opiekunem czy rodzicem. Asystent lub rodzic mogą podpowiedzieć najlepszą metodę komunikacji.
Rozmawiając z osobą w spektrum autyzmu, zachowaj cierpliwość – nawet jeśli osoba ta unika kontaktu wzrokowego, nie odpowiada od razu czy nie reaguje na prośby. Pamiętaj, że może ona potrzebować więcej czasu na przyzwyczajenie się do nowej sytuacji i skoncentrowanie uwagi na dialogu.
Używaj prostych, logicznych, krótkich komunikatów. To ułatwi osobie z autyzmem koncentrację i zrozumienie tego, co chcesz przekazać.
Jeśli u osoby autystycznej pojawią się jakieś nietypowe zachowania, staraj się nie zwracać na nie uwagi. Jeśli będą silne i uniemożliwiające komunikację, możesz poprosić o wsparcie asystenta lub opiekuna osoby w spektrum autyzmu lub zaproponować przejście do jakiegoś bardziej komfortowego miejsca.
Jeśli spotykasz się z osobą w spektrum autyzmu na wydarzeniu, lub musi ona załatwić jakąś sprawę, możesz wytłumaczyć jej przebieg procesu lub wydarzenia krok po kroku. Upewnij się, że nie pomijasz żadnego elementu – osoby w spektrum autyzmu lubią być przygotowane do tego, co się wydarzy, nie lubią być zaskakiwane zmianami.

Tego unikaj

Nie używaj abstrakcyjnych pojęć, metafor, dwuznaczności czy ironii. Osoby w spektrum autyzmu odbierają wszystkie informacje dosłownie.
Unikaj zbyt długich komunikatów, upewniaj się, czy osoba w spektrum autyzmu dobrze cię rozumie.
Nie porównuj osób w spektrum autyzmu do innych osób autystycznych ani do osób neurotypowych – to, że jedna osoba w spektrum jest kontaktowa a inna spokojna, nie znaczy, że wszystkie takie będą w każdej sytuacji.
Nie wyśmiewaj i nie karć nietypowych zachowań osób w spektrum autyzmu. Nie wynikają one ze złego wychowania czy złej woli, tylko stanowią mechanizm odreagowywania.
Nie zwracaj uwagi opiekunowi, asystentowi czy osobie towarzyszącej osobie w spektrum autyzmu, jeśli nie reaguje albo reaguje w nietypowy według ciebie sposób na pewne zachowania osoby z autyzmem. Czasem takie nietypowe zachowania wymagają nietypowych reakcji lub niereagowania na nie – osoby będące najbliżej osoby autystycznej wiedzą najlepiej, co robić.

Polecane filmy, które przybliżają tematykę autyzmu. Warto obejrzeć!

https://www.youtube.com/watch?v=5n93mDQ8080

https://www.youtube.com/watch?v=oFVaBsI5Wds

https://www.youtube.com/watch?v=vzr5VjpHHW4

__________________________________________

- infografika.jpg

Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją został ustanowiony przez Ministra Zdrowia w
2001 roku i jest on obchodzony 23 lutego. Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja
jest czwartą najpoważniejszą chorobą na świecie i jedną z głównych przyczyn samobójstw.
Choroba może dotknąć każdego człowieka bez względu na płeć, wiek czy status społeczny.
Często rozwija się latami, dyskretnie i powoli odbierając radość z życia. Depresja dotyka
ludzi w różnym wieku, z różnych środowisk i mieszkających we wszystkich krajach.
Depresja jest chorobą, którą charakteryzuje uporczywy smutek, brak energii, brak
zainteresowania czynnościami, które dotąd stanowiły przyjemność i dawały satysfakcję.
Problemy ze snem (bezsenność lub ospałość), niepokój, trudności z koncentracją, utrata
poczucia własnej wartości, poczucie winy lub beznadziei istnienia, myśli o samookaleczaniu
lub myśli samobójcze - to cechy charakterystyczne tej choroby. Depresja to nie tylko
problemy z nastrojem. Do zaburzeń psychicznych dołączają objawy somatyczne, czyli
cielesne. Na skutek symptomów depresji chorzy zaczynają zaniedbywać codziennie
obowiązki - pracę, szkołę, higienę osobistą. Problemem stają się dla nich podstawowe
czynności takie jak wstawanie z łóżka czy pójście do sklepu.
Celem ustanowienie dnia było upowszechnienie wiedzy na temat depresji i innych
zaburzeń z nią związanych. Obecnie depresja jest najczęstszą chorobą psychiczną.
Zachorowalność roczna wynosi 6 – 12% wśród osób dorosłych oraz 10% wśród uczniów
powyżej 6 klasy. Szacuje się także, że około 30 – 50% ludzi cierpiało chociaż raz w swoim
życiu na zaburzenia depresyjne. Mimo faktu, że choroba występuje bardzo często, zdarza się,
że osoby na nią cierpiące wstydzą się szukać pomocy.

Jak rozmawiać z osobami w depresji:

https://portal.librus.pl/artykuly/jak-rozmawiac-z-osobami-w-depresji

Filmy, które przybliżają problem depresji:

https://www.youtube.com/watch?v=_96_Ck_w_gw

https://www.youtube.com/watch?v=gAdMVDVWYlQ

https://youtu.be/aTwakq3IVYc?si=9UoTnmsAm0Zq4ZJr

W trudnych chwilach znajdziecie w tych miejscach kogoś, kto Was wysłucha i pomoże. Jeżeli tylko poczujecie, że potrzebujecie wsparcia, nie wahajcie się, by po nie sięgnąć:

800 12 12 12

Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka

Czynny całodobowo, 7 dni w tygodniu

Pomoc dla dzieci i dorosłych

https://brpd.gov.pl/dzieciecy-telefon-zaufania-rzecznika-praw-dziecka/

116 111

Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży

Czynny całodobowo, 7 dni w tygodniu

Pomoc dla dzieci i młodzieży

https://116111.pl/

800 70 2222

Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym